PTTK O/Ziemi Prochowickiej

Historia PTTK

Polskie Towarzystwo Tatrzańskie

(rok założenia 1873)

Dnia 3 sierpnia 1873 r. w dawnym dworze zakopiańskim Ludwika Eichborna (tzw. Zwierzyńcu) zapadła decyzja założenia Towarzystwa Tatrzańskiego. Jego projekt przypisuje się Feliksowi Pławickiemu, kapitanowi armii austriackiej i posłowi do sejmu galicyjskiego, konkretyzującemu koncepcje ks. Józefa Stolarczyka, dr. Tystusa Chałubińskiego, Eugeniusza Janoty, Franciszka Biesiadeckiego, dr. Bolesława Lutestańskiego i innych.

Sformalizowanie czynności założycielskich nastąpiło już 31 grudnia 1873 r., a pierwszy Statut nadawał Towarzystwu nazwę: „Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie” z siedzibą w Nowym Targu i jako cele działania określał: uprzystępnianie i badanie gór. Rychłe zmiany w Statucie (31 maja 1874 r.) rozszerzyły cele programowe o ochronę kozic i świstaków oraz innych zwierząt (m. in. poprzez utworzenie straży tatrzańskiej) oraz zasięg terytorialny Towarzystwa. Konsekwencją tych zmian było też przyjęcie nowej nazwy: „Towarzystwo Tatrzańskie” z siedzibą w Krakowie.

W pierwszym dziesięcioleciu istnienia Towarzystwa powstały także jego pierwsze oddziały terenowe: w Stanisławowie (1876), Kołomyi (1876), Lwowie (1883). Następnymi były oddziały: Pieniński w Szczawnicy (1893), Babiogórski w Żywcu (1905) i „Beskid” w Nowym Sączu. Dalszy rozrost terytorialny przypadł na lata powojenne I Wojny Światowej, kiedy to powstały oddziały Towarzystwa Tatrzańskiego w Warszawie, Nowym Targu, Łodzi, Poznaniu i Cieszynie.

Zakończenie I Wojny Światowej i odrodzenie się Państwa Polskiego umożliwiły kolejną zmianę nazwy Towarzystwa (1919 r.) na: „Polskie Towarzystwo Tatrzańskie”. Fakty te były też niewątpliwie przyczyną dużej reorganizacji ustrojowej i programowej Towarzystwa. W roku 1922 Zjazd Towarzystwa Tatrzańskiego oficjalnie zatwierdził programy działania sekcji: Turystycznej, Narciarskiej, Ochrony Przyrody, Ludoznawczej oraz Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Nowe formy organizacyjne objęły również przewodnictwo górskie. Wspólną ideą było badanie Karpat, w szczególności Tatr i Pienin, oraz ułatwianie ich zwiedzania, ochrona zwierząt górskich, wspieranie przemysłu górskiego.

Realizacja celów statutowych Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego zaowocowała wkrótce m. in. założeniem sieci stacji meteorologicznych w górach i na Pogórzu, umożliwiających m. in. redakcję „Komunikatów pogodowych dla turystów”, a „badanie Karpat” objęło np.: geografię i geologię, klimatologię, biologię, antropologię, etnografię, speleologię, muzykologię, historię i muzealnictwo, dzieje turystyki i taternictwa. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie „z rozmachem” też zaczęło pracować nad uprzystępnianiem gór. Wynikiem zabiegów Towarzystwa były m. in.: budowa linii kolejowej oraz drogi krajowej z Krakowa do Zakopanego, a przy zaangażowaniu własnych środków finansowych: budowa, utwardzanie i oświetlenie ulic Zakopanego, budowa licznych szlaków i ścieżek górskich, budowa innych urządzeń turystycznych. Szczególnie wiele uwagi poświęcono budowie schronisk turystycznych oraz organizacji stacji turystycznych. Do roku 1939 PTT dysponowało 54 schroniskami, 81 stacjami turystycznymi, 10 schroniskami niezagospodarowanymi, o łącznej liczbie 4543 miejsc noclegowych, a duża ich część do dziś służy turystom.

Nowe cele i zadania stanęły przed Polskim Towarzystwem Tatrzańskim po II Wojnie Światowej. Zmiany terytorialne i ludnościowe, a przede wszystkim specyficzna sytuacja społeczna i polityczna, zmusiły Towarzystwo do poszukiwania nowych form organizacyjnych oraz rozwiązań jednoczących ruch turystyczny. Przed podobnym problemem stanęło i drugie z polskich Towarzystw turystycznych: powstałe w 1906 r. w Warszawie Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Skutkiem wzajemnych uzgodnień było zwołanie Zjazdu Delegatów obu Towarzystw, który w dniu 17 grudnia 1950 r. dokonał połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze.

Polskie Towarzystwo Krajoznawcze

(rok założenia 1906)

W podzielonej zaborami Polsce, a konkretnie pod zaborem rosyjskim (w tzw. Kongresówce) w roku 1906 powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Jego założycielami byli m. in. Aleksander Janowski – pracownik kolei warszawsko – wiedeńskiej, Karol Hofman – dziennikarz, Kazimierz Kulwieć – pedagog i przyrodnik, Zygmunt Gloger – naukowiec, etnograf, Kazimierz Czerwiński – nauczyciel, przyrodnik.

Jednym z głównych celów ideowych Towarzystwa było pokazanie, zwłaszcza młodzieży, piękna ziemi ojczystej, by w ten nieco zakamuflowany sposób, budzić w społeczeństwie umiłowanie kraju, jego historycznego dorobku, rozwijać partiotyzm. Cel ten najlepiej oddaje naczelna dewiza Towarzystwa:

„Przez poznanie kraju do jego umiłowania, przez umiłowanie do czynów ofiarnych”,

która znalazła potwierdzenie w zatwierdzonej przez władze carskie Ustawie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (pełniącej rolę Statutu). Określał on, że celem zarejestrowanego w Warszawie PTK jest zbieranie i szerzenie wiadomości krajoznawczych oraz gromadzenie zbiorów naukowych, organizowanie wycieczek, tworzenie oddziałów prowincjonalnych, urządzanie wystaw, opieka nad pomnikami historii i przyrody.

Roli przewodników, a równocześnie nauczycieli wiedzy o kraju, podjęło się społecznie liczne grono działaczy PTK, współdziałających od roku 1909 z powstałą Komisją Wycieczkową. Spośród nich wymienić z pewnością należy wspomnianego wyżej Aleksandra Janowskiego oraz Mieczysława Orłowicza – orędownika krajoznawstwa górskiego i nizinnego.

I Wojna Światowa na krótko przerwała działalność PTK, a po odzyskaniu niepodległości i scaleniu ziem polskich reaktywowane Towarzystwo objęło swoim zasięgiem cały kraj. Powołane zostały nowe oddziały, zwłaszcza na terenach byłego zaboru pruskiego i austriackiego. Rozwój ten przerwały jednak działania II Wojny Światowej.

Rzeczywistość okresu powojennego zmusiła Towarzystwo do działań wzmacniających pozycję idei krajoznawczo – turystycznych na drodze zacieśnienia związków z Polskim Towarzystwem Tatrzańskim. Ich efektem było zjednoczenie PTT i PTK.

Zjednoczenie PTT (1873) i PTK (1906)

(Zjazd Zjednoczeniowy 1950 r.)

Pomysł połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego nie był nowy gdyż między oboma Towarzystwami istniały od dawna przyjacielskie więzy, mimo znaczących różnic organizacyjnych, programowych i różnego zasięgu terytorialnego. Natomiast na jego ostateczną realizację wpłynęły niewątpliwie zasadnicze przemiany ustrojowe w powojennej Polsce i świadomość, że w nowych warunkach potrzebna jest jedna silna organizacja turystyczna, obejmująca swoim zasięgiem cały kraj. Uczciwie trzeba jednak stwierdzić, że w obu Towarzystwach istnieli także przeciwnicy połączenia, pełni obaw czy w nowej organizacji nie zostaną zatracone specyficzne wartości każdego z Towarzystw.

Dla wyjaśnienia wszystkich problemów i stworzenia modelu przyszłego Towarzystwa w roku 1948 została powołana Komisja Porozumiewawcza, a finalnym efektem jej działania było opracowanie „Podstaw ideologicznych oraz zasad przyszłego statutu”.

Ostatnie Zjazdy Delegatów obu Towarzystw odbyły się w Warszawie, 16 grudnia 1950 r. W dniu następnym, tj. 17 grudnia 1950 r., na wspólnym Zjeździe PTT i PTK zostało dokonane połączenie obu Towarzystw, pod nową nazwą: „Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze.”

Lata następujące po połączeniu PTT i PTK, aż po dzień dzisiejszy, w pełni potwierdziły słuszność ówczesnych koncepcji. PTTK utrzymało silną pozycję obu poprzedników, stając się jednocześnie głównym „motorem” rozwoju turystyki w Polsce oraz znaczącym środowiskiem intelektualnym i opiniotwórczym. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że siłą Towarzystwa, podobnie jak i jego protoplastów, były zawsze w pełni demokratyczne zasady tworzenia wszystkich struktur wewnętrznych, stojące nierzadko w sprzeczności z „życzliwymi” sugestiami różnych czynników oficjalnych. Może to właśnie, obok turystyczno – krajoznawczych pasji i społecznego zaangażowania członków Towarzystwa, jest największą wartością PTTK;

Informacja o PTTK

Towarzystwo wypracowało i upowszechniło krajoznawczy program turystyki związany z poznawaniem Ojczyzny, ochroną przyrody, krajobrazu i zabytków. Stwarza warunki ułatwiające turystom i krajoznawcom wędrowanie po kraju i za granicą – pomaga w wędrowaniu indywidualnym. Towarzystwo stworzyło i upowszechnia system odznak turystyki kwalifikowanej służący rozwojowi zainteresowania różnymi formami turystyki i krajoznawstwa.

PTTK popularyzuje wiedzę o najbardziej atrakcyjnych turystycznie regionach Polski oraz promuje w kraju i zagranicą polski produkt turystyczny – turystykę aktywną.

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zrzesza blisko 70 tysięcy członków. Działają oni w ponad 3 tysiącach kół i klubów PTTK. Koła i kluby tworzą Oddziały PTTK – terenowe jednostki Towarzystwa posiadające osobowość prawną. Obecnie w Polsce działa około 340 oddziałów PTTK.

Bardzo ważnym zadaniem Towarzystwa jest wyznaczanie, znakowanie i konserwacja szlaków. Przez najatrakcyjniejsze tereny w Polsce przebiega prawie 60 tysięcy kilometrów wyznakowanych przez PTTK szlaków: pieszych nizinnych, górskich, rowerowych, narciarskich, wodnych i innych. Przez Polskę wiodą dalekobieżne /transeuropejskie/ szlaki piesze i rowerowe nad którymi merytoryczną opiekę i prawną sprawuje PTTK.

PTTK dysponuje prawie dwustoma obiektami turystycznymi w których znajduje się ponad 20 tysięcy miejsc noclegowych. Składa się na to 60 domów turysty, 77 schronisk górskich, 35 stanic i ośrodków turystyki wodnej, 33 ośrodki campingowe i 5 zajazdów o zróżnicowanym standardzie.

PTTK jest wydawcą książek, map i folderów – posiada własne wydawnictwo „Kraj” Sp. z o.o., które istnieje od 1975 r.

W gestii Towarzystwa jest również 16 Regionalnych Muzeów, które są ośrodkami tradycji ruchu turystyczno-krajoznawczego w Polsce – posiadamy w nich unikalne dokumenty i inne materiały świadczące o ogromnym udziale PTTK i jego poprzedników w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce.

Bardzo istotną rolę w życiu Towarzystwa i upowszechnianiu turystyki i krajoznawstwa spełniają wyspecjalizowane jednostki organizacyjne PTTK – Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie, Centrum Fotografii Krajoznawczej oraz Centralna Biblioteka im. K. Kulwiecia w Warszawie.

Zgodnie z hasłem „Wszystko o górach – wszystko dla Gór”, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie gromadzi i udostępnia zbiory archiwalne, książki, mapy i inne materiały informacyjne o wszystkich górach świata.

Centralna Biblioteka PTTK im. K. Kulwiecia dysponuje bogatymi zbiorami (64 tys. Jednostek) z zakresu turystyki i krajoznawstwa. Z kolei Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK w Łodzi jest specjalistyczną jednostką programową PTTK w zakresie zagadnień związanych z fotografią krajoznawczą, techniką video, filmową itp.

W działalności Towarzystwa najważniejsi są ludzie – nasi członkowie i wspaniali działacze społeczni. To oni wyznaczają rangę oraz tworzą dorobek PTTK.

Towarzystwo swoją działalność programową realizuje dzięki, głównie połecznej, kadrze programowej. Stanowią ją organizatorzy i instruktorzy turystyki , opiekunowie przyrody i strażnicy ochrony przyrody, społeczni opiekunowie zabytków, przodownicy turystyki w poszczególnych dziedzinach turystyki i znakarze szlaków – razem ponad 25 tys. osób. Osobną grupę stanowią przewodnicy – jest ich blisko 10 tysięcy.

PTTK dysponuje systemem szkolenia i doskonalenia kadr dla turystyki kwalifikowanej. Dla młodzieży szczególnie atrakcyjną formą szkolenia jest udział w zajęciach prowadzonych w Młodzieżowych Szkołach Turystyki organizowanych przez PTTK w okresie ferii szkolnych. Podstawowym i charakterystycznym wyróżnikiem PTTK jest rozwijanie turystyki kwalifikowanej we wszystkich dyscyplinach. W ramach działalności oddziałów, kół i klubów organizowane są setki rajdów, zlotów, spływów i rejsów.

PTTK upowszechniło w Polsce zdobywanie odznak turystyki kwalifikowanej z najbardziej popularną Górską Odznaką Turystyczną i najstarszą narciarską na czele.

Każdy z członków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego po opłaceniu składki członkowskiej otrzymuje Legitymację PTTK, będącą jednocześnie Kartą Rabatową PTTK. Dzięki Karcie członkowie PTTK mogą korzystać z rabatów handlowych za usługi noclegowe w obiektach PTTK i innych, których właściciele przystąpili do karty, w wypożyczalniach sprzętu turystycznego i sportowego, za usługi gastronomiczne, przewozowe, handlowe i inne w firmach wymienionych w Informatorze.

Duże znaczenie przywiązuje Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze do współpracy międzynarodowej. Aktualnie Towarzystwo, poza EWV, jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych:

Alliance Internationale de Tourisme
Naturfreunde Internationale
Federation of Nature and National Parks of Europe (EUROPARC Federation)
Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques

Powyższa informacja w sposób bardzo skrócony prezentuje historię i działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego.

W PTTK – przez ponad pięćdziesiąt lat jego działalności – skupili się ludzie różnych światopoglądów i orientacji politycznych. Łączy ich pasja uprawiania turystyki, odkrywania piękna swojego kraju, chęć społecznego działania. Towarzystwo ma również wielu przyjaciół poza granicami Polski – mamy nadzieję, że grono tych przyjaciół będzie wzrastało.

Zapraszamy w szeregi Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego!!

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze jest stowarzyszeniem skupiającym turystów, którzy zrzeszają się w celu uprawiania turystyki i krajoznawstwa oraz swój czas, siły i umiejętność poświęcają pracy społecznej w Towarzystwie. W Towarzystwie zrzeszonych jest około 60 tysięcy członków zwyczajnych PTTK opłacających regularnie składkę członkowską.

Jak zapisać się do PTTK

W pierwszej kolejności należy się zapoznać ze Statutem PTTK oraz z „Z Kartą praw i obowiązków członka PTTK”. Potem należy odnaleźć oddział PTTK, który najbardziej odpowiada naszym zainteresowaniom turystycznym. Może być to oddział środowiskowy (akademicki, przewodnicki, przy danym zakładzie itp.) bądź terenowy (w naszym mieście, dzielnicy itp.). Następnie trzeba udać się do siedziby tego oddziału, aby opłacić składkę. Pamiętać należy, że duża część oddziałów spotyka się tylko w określone dni tygodnia i najczęściej popołudniami.

Przy sobie powinieneś mieć dowolny dokument potwierdzający Twoją tożsamość, dwa zdjęcia formatu 30×40 mm oraz gotówkę na składkę członkowską i wpisowe. W oddziale koledzy mogą zaproponować przynależność do określonego koła bądź klubu – warto się ich poradzić i wybrać koło/klub najbardziej nam odpowiadający. Po trwających kilkanaście minut formalnościach polegających na wypełnieniu deklaracji członkowskiej oraz wypisaniu przez kolegów z oddziału legitymacji staniesz się członkiem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Szlaki Turystyczne

Szlaki turystyczne Oddziału PTTK „Ziemi Prochowickiej” znajdujące się na terenie działania Oddziału tj. Prochowic, Kunic i Rui. Niektóre ze szlaków wychodzą poza ten obszar ale znajdują się w całości pod opieką Oddziału PTTK Prochowice.

Obszerne dane o szlakach „PTTK Oddział Ziemi Prochowickiej”.