Sołectwo Golanka Dolna
Sołtys
Elżbieta Marzec
Rada Sołecka:
1. Józef Śmiałek
2. Agnieszka Skowron
3. Maria Misiura
Golanka Dolna – wieś położona w zachodniej części gminy, liczy 447 mieszkańców. We wsi znajduje się kościół, świetlica wiejska, sklep, ogródek jordanowski i boisko sportowe. Boisko służy przede wszystkim drużynie piłkarskiej
Czarni Golanka Dolna, która od lat uczestniczy w rozgrywkach ligowych i ma swoich wiernych kibiców.
W Golance Dolnej zlokalizowany jest Dom Dziecka administracyjnie podporządkowany Starostwu w Legnicy. We wsi funkcjonują dwa zakłady stolarskie.
Ponieważ okoliczne ziemie nie są urodzajne ( piaski lub ciężkie gliny) znaczna część mieszkańców utrzymuje się z pracy najemnej, chociaż wielu z nich prowadzi warzywnictwo gruntowe. We wsi znajduje się gospodarstwo agroturystyczne, którego wielką atrakcją są konie.
Przez wieś przebiega droga krajowa 94.
Dawne nazwy wsi
Heine –1294,
Heida – 1313,
Dorfe Merita – 1318,
Heyda- 1336,
Heide superius– 1418,
Heide mittel- 1430,
Heda – 1579,
Heydaw- 1666,
Haijdau- 1743
Heidau – do 1945r.
Nazwa pochodzi od niemieckiego słowa Heine oznaczającego pustkowie, wrzosowisko.
Do 1945r. dobra rycerskie stanowiły odrębną miejscowość pod nazwą Pirl.
Po 1945r. Pirl włączono do wsi Golanki Górnej.
Poganowice Dolne – do lat 50-tych XX w.
Historia wsi i dóbr
Golanka Dolna jest rozciągniętą ulicówką o średniowiecznej proweniencji. Ustalony obecnie podział administracyjny wsi na dwie części przynależne do różnych gmin jest z punktu widzenia historycznego sztuczny. Wieś dolna i górna stanowią jako układ całość. Pośrodku tego układu rozciągniętego łagodnym łukiem na linii wschód – zachód, w pobliżu skrzyżowania z lokalną historyczną drogą w kierunku Jaśkowic, znajduje się pochodzący z XV w. kościół położony pośród niewielkiego cmentarza.
Na krańcu zachodnim historycznego układu wsi po południowej stronie głównej wiejskiej drogi położone były dobra rycerskie, których datowanie może być zbliżone do kościoła. Folwark ten zwany Pirl składał się z 9 budynków gospodarczych towarzyszących dworowi. Okres świetności majątku przypada na drugą połowę XIX w. Folwark posiadał połączenie drogowe z majątkiem w pobliskich Szczedrzykowicach oraz położoną w pobliżu Motyczyna królewską cegielnią. Z czasem ( pod koniec XIX w.) cegielnia zaspakajająca potrzeby Golanki powstała na miejscu. Poza dobrami rycerskimi istniały w Golance dobra lenne oraz tzw. wolne i sołectwo. Niezależnie od dóbr we wsi funkcjonowała własność gminna oraz dość duża liczba gospodarstw kmiecych i były one rozrzucone po obu stronach głównej drogi wiejskiej. We wsi w XVIII i XIX w. znajdowały się: 2 browary, kościół i szkoła ewangelicka, karczma, królewski urząd celny i wiatrak.
Do czasów obecnych zachował się układ wsi. Występują nieliczne braki pojedynczych obiektów, natomiast zabudowa dawnych dóbr rycerskich (Pirl) w których do końca lat 80-tych mieściła się rolnicza spółdzielnia produkcyjna, praktycznie nie istnieje.